tytuł:

Rassenhygiene. Badania Głównego Urzędu Rasy i Osadnictwa SS, Rasse- und Siedlungshauptamt, RuSHA - (Wartheland)

Szacuje się, że poprzez aktywność Głównego Urzędu Rasy i Osadnictwa SS, Rasse- und Siedlungshauptamt, (RuSHA) doszło do największej w dziejach Europy przymusowej wędrówki ludów.

Do zadań urzędu należało przeprowadzanie badań rasowych oraz ocena wartości rasowej ludności populacji podbitych terytoriów w związku z niemiecką polityką germanizacyjną realizowaną na terenach okupowanych przez III Rzeszę.

Projekt polegał na wykonaniu obszernej kwerendy archiwalnych materiałów (głównie w oddziałach Instytutu Pamięci Narodowej na terenie Polski, Instytutu Zachodniego i Archiwum Narodowego w Poznaniu) odnoszących się do działalności Głównego Urzędu Rasy i Osadnictwa SS (Rasse- und Siedlungshauptamt, RuSHA), jak i stowarzyszenia Lebensborn e.V., w szczególności badań na terenie tzw. Kraju Warty (Wartheland). Odnalezione materialne ślady: ankiety rasowe, zdjęcia poddanych badaniom głównie dzieci, były punktem wyjścia do realizacji instalacji Rassenhygiene.

Niemiecka eugenika, higiena ras (Rassenhygiene) – była ideologią stworzoną w celu ochrony „czystości rasy” i odnowy biologicznej narodu niemieckiego oraz powstrzymania postępującej fizycznej i umysłowej degeneracji narodów zachodniej cywilizacji, jaką w drugiej połowie XIX stulecia dostrzegano na Zachodzie. Koncepcje rodzimej higieny ras ukształtowały poglądy twórców ideologii nazistowskiej, a następnie determinowały w znaczącej mierze całą politykę III Rzeszy. To właśnie w ośrodkach Lebensborn stworzono odpowiednie warunki do „odnowienia niemieckiej krwi” i „hodowli nordyckiej rasy nadludzi” poprzez dobór i selekcję kobiet oraz mężczyzn przeznaczonych do rozmnażania w ramach demograficzno-politycznych założeń nazistowskiej polityki rasowej. Oprócz oficjalnie deklarowanej działalności stowarzyszenie Lebensborn zajmowało się równocześnie „rabunkiem wartościowej krwi”. W jego wyniku przymusowo zgermanizowano wiele tysięcy dzieci, głównie z okupowanych krajów Europy Wschodniej z Polski, Rosji, Czech, Ukrainy, Białorusi, Jugosławii, które następnie przekazywano do adopcji rodzinom niemieckim. Instalacja zawiera m.in. nielicznie publikowane portrety dzieci poddanych selekcji (na terenie Niemieckiej Centrali Przesiedleńczej Kraju Warty) i prawdopodobnie germanizacji w celu wzmocnienia „nordyckości” narodu niemieckiego. Sporo z tych dzieci nigdy nie trafiło z powrotem do swoich rodziców.